รักษ์สุขภาพ - ตอนที่ 4 ชุมชนจุลินทรีย์ (2)

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 14 กุมภาพันธ์ 2568
  • Tweet

สารอะไมลอยด์ (Amyloid) ที่สะสม (Accumulating) คั่งค้างอยู่ในสมองของคนที่เป็นโรคสมองเสื่อม (Dementia) ชนิด อัลไซเมอร์ (Alzheimer’s) ก็ผลผลิตของแบคทีเรียและเชื้อรา (Fungus) บางชนิดในลำไส้ (Intestine) ซึ่งแสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างจุลินทรีย์ (Microorganism) ในลำไส้กับการเป็นโรคอัลไซเมอร์ ในลักษณะ (Nature) ที่ความรู้การแพทย์ในเรื่องนี้ ยังไม่ค่อยกระจ่างนัก

ความรู้เรื่องชุมชนจุลินทรีย์ (Microbiome) ในลำไส้กับโรคเรื้อรัง (Chronic) เป็นเรื่องใหม่ในวงการแพทย์สมัยใหม่ (Modern medicine) แต่มีบทสรุปว่า หากชุมชนนี้ (ซึ่งมีปริมาณ [Quantity] และความหลากหลาย [Variety]) ลดลง โอกาส (Potential) ป่วยเป็นโรคเรื้อรังก็จะมากขึ้น

ความหลากหลายของจุลินทรีย์ในลำไส้ของแต่ละบุคคล (Individual) นั้น แตกต่างกัน (Differentiate) ได้มากกว่ายีนของแต่ละคน ตัวอย่างเช่น คู่แฝดไข่ใบเดียวกัน (Identical twins) ก็มีความหลากหลายของจุลินทรีย์ที่แตกต่างกัน ส่วนคู่แฝดที่มียีนเหมือนกัน 100% ก็ยังมียีนของจุลินทรีย์ในลำไส้ที่เหมือนกันเพียง 25%

ดังนั้น จุลินทรีย์ในลำไส้จึงเป็นตัวกำหนดการตอบสนอง (Response) ของร่างกายแต่ละคน ต่ออาหาร (Diet) และสภาพแวดล้อม (Environment) กล่าวคือ การกินอาหารเหมือนกันของคน 2 คน อาจให้ผลต่อร่างกายที่แตกต่างกันได้ ตัวอย่างเช่น อาหารเดียวกันที่คนหนึ่งกินแล้วอ้วน (Fat) แต่อีกคนหนึ่งอาจกินแล้วผอม (Lean)

หรือการกินอาหารต่างเวลากัน (เช่น คนหนึ่งกินมื้อเช้า แต่อีกคนไม่กินมื้อเช้า) ก็มีผลต่อสุขภาพ ไม่เหมือนกัน เนื่องจากจุลินทรีย์ในลำไส้ตอบสนอง (Respond) ต่อพฤติกรรม (Behavior) การกินที่แตกต่างกัน แม้ในคนเดียวกัน ที่มีอายุมากขึ้น การตอบสนองต่ออาหารและสภาพแวดล้อม ก็จะเปลี่ยนไป

ดังนั้น การดูแลสุขภาพตนเอง จึงต้องคำนึงถึง (Consider) ความเป็นปัจเจกชนของแต่ละคน (Personalization) หลักปฏิบัติด้านสุขภาพที่แนะนำสำหรับคนทั่วไป จึงอาจใช้ไม่ได้ผลกับทุกคน หรือเสมอไป ต้องรู้จักประยุกต์ใช้ (Apply) ตามความจำเป็น (Necessity) และสถานการณ์ (Situation) แต่ละคน

ชุมชนจุลินทรีย์ (Microbiome) ในทางเดินอาหาร (Digestive tract) ของคนเรา จะเป็นคุณ (Beneficial) หรือโทษ (Harmful) แล้วแต่อาหารที่เรากินเข้าไป เพราะจุลินทรีย์ดังกล่าว กินอาหารที่เรากินเข้าไปในส่วนที่ร่างกายของเราย่อยไม่ได้และใช้ประโยชน์ไม่ได้ ซึ่งก็คืออาหารที่มีกาก (Fiber) มาก

ในอาหารที่ยิ่งมีกากมาก ก็มีความหลากหลายมาก ซึ่งส่งผล (Result) ให้ยิ่งเลี้ยงจุลินทรีย์ได้หลากหลายชนิด กากหมายถึงอาหารหลักเป็นพืช (Plant-based) เท่านั้น ดังนั้น อาหารพืชที่มีความหลากหลาย ก็จะยิ่งสร้างชุมชนจุลินทรีย์ได้หลากหลาย ซึ่งเป็นประเด็น (Issue) เดียว ที่มีประจักษ์หลักฐาน (Evidence) อันได้รับการยืนยัน (Confirm) แน่ชัดแล้ว

ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับประเด็นนี้ มีข้อที่ต้องพิจารณาอยู่ 5 ประการ ดังต่อไปนี้

แหล่งข้อมูล -

  1. สันต์ ใจยอดศิลป์, นพ. (2560). สุขภาพดีด้วยตัวคุณเอง: Good Health by Yourself (eBook). พิมพ์ครั้งที่ 2 กรุงเทพฯ: บริษัท พิมพ์สวย จำกัด.
  2. สันต์ ใจยอดศิลป์, นพ. และ พญ. ดร. พิจิกา วัชราภิชาต (2566). Healthy Life Bible คัมภีร์สุขภาพดี: สุขภาพดีได้ง่ายๆ ด้วยตัวเอง. พิมพ์ครั้งที่ 2 กรุงเทพฯ: บริษัท ฟรีมาย์ พับลิชชิ่ง จำกัด.